Sakrament pokuty i pojednania – jeden z sakramentów w katolicyzmie,polega na wyznaniu grzechów przez wiernego (zwanego penitentem) duchownemu (zwanemu spowiednikiem).
Sakrament pokuty jest spotkaniem z przebaczającym Chrystusem w znaku sakramentalnym, który odpuszcza grzechy przez posługę kapłana. Wierny dostępuje jednocześnie pojednania z Kościołem, któremu grzesząc zadał ranę. Sakrament pokuty ustanowił Jezus Chrystus w dniu swego zmartwychwstania, mówiąc do Apostołów: „Weźmijcie Ducha Świętego! Którym grzechy odpuścicie, są im odpuszczone, a którym zatrzymacie, są im zatrzymane” (J 20, 22-23). Władza ta została przekazana Apostołom, a przez nich biskupom i kapłanom.
Z sakramentem pokuty wiążą się odpusty.
Odpust jest to częściowe (odpust cząstkowy) lub zupełne (odpust zupełny) darowanie przez Kościół poza sakramentem pokuty i pojednania kary doczesnej, jaką winien człowiek ponieść za popełnione grzechy. Odpust zakłada osobiste nawrócenie się, przy grzechach śmiertelnych przyjęcie sakramentu pokuty, a gdy chodzi o uzyskanie odpustu zupełnego – przyjęcie ponadto Komunii Świętej. Tym którzy dopełniają określonych warunków (przede wszystkim modlitwa, czasem nawiedzenie wyznaczonych kościołów), Kościół udziela odpustu na mocy skarbu zasług zadośćuczynnych Jezusa Chrystusa.
Modlitwy przed rachunkiem sumienia
Prośba o Światło Ducha Świętego
Przyjdź Duchu Święty,
oświeć mój rozum,
bym pozna! moje grzechy.
Wzbudź w moim sercu żal
i spraw, bym szczerze dążył do poprawy.
O Łaskę Skruchy
Wszechmogący i najłaskawszy Boże, który dla spragnionego ludu wyprowadziłeś ze skały źródło wody żywej, wywiedź z twardego serca mojego łzy skruchy, abym mógł opłakiwać swoje grzechy i zasłużył u Twego miłosierdzia na ich odpuszczenie.
Proszę Cię, Panie Boże, wejrzyj łaskawie na moje modlitwy, które zanoszę do Ciebie, i wyciśnij z moich oczu strumienie łez, abym mógł nimi ugasić płomienie kary, na którą zasłużyłem swoimi grzechami.
Panie Boże, wlej w moje serce łaskę Ducha Świętego, niech ona sprawi, abym łzami skruchy obmył zmazy swoich grzechów i dostąpił z Twojej dobroci upragnionego przebaczenia. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.
Do Chrystusa Ukrzyżowanego
Dobry i najsłodszy Jezu, upadam na kolana przed obliczem Twoim i w największej żarliwości ducha proszę Cię i błagam, abyś wszczepi! w serce me najżywsze uczucia wiary, nadziei i miłości oraz prawdziwą skruchę za grzechy moje i silną wolę poprawy. Oto z głębokim uczuciem i bólem serca oglądam w duchu pięć ran Twoich i myślą w nich się zatapiam, mając przed oczyma to, co w usta Twoje, o dobry Jezu, włoży! już prorok Dawid: Przebili ręce moje i nogi moje, policzyli wszystkie kości moje. Daj mi poznać moją grzeszność oraz Twoje nieskończone miłosierdzie.
Rachunek Sumienia i Spowiedż
Wieczorem owego pierwszego dnia [...] przyszedł Jezus, stanął pośrodku i rzekł [do Apostołów]: ?Weźmjcie Ducha Świętego! Którym odpuścicie grzechy są im odpuszczone, a którym zatrzymacie, są im zatrzymane" (J 20,19.22-23).
Droga powrotu do Boga, nazywana nawróceniem zakłada odwrócenie się od popełnionych grzechów oraz mocne postanowienie zerwania z grzechem w przyszłości Zródłem zaś nawrócenia jest nadzieja na miłosierdzie Boże.
Sakrament pokuty składa się z trzech aktów penitenta oraz z rozgrzeszenia dokonanego przez kapłana. Aktami penitenta są: żal za grzechy, spowiedź czyli ujawnienie grzechów przed kapłanem oraz postanowienie wypełnienia zadośćuczynienia i czynów pokutnych.
Żal za grzechy (nazywany także ?skruchą") powinien wypływać z motywów rodzących się z wiary. Jeśli jego źródłem jest miłość do Boga, mówimy, że jest on ?doskonały", jeśli opiera się na innych motywach, nazywamy go ?niedoskonałym".
Kto chce dostąpić pojednania z Bogiem i Kościołem, musi wyznać przed kapłanem wszystkie grzechy ciężkie, których jeszcze nie wyjawił, a które przypomniał sobie po starannym zbadaniu własnego sumienia. Wyznawanie grzechów powszednich nie jest samo w sobie konieczne, niemniej jest przez Kościół żywo zalecane. Spowiednik nakazuje penitentowi wypełnienie pewnych czynów "zadośćuczynienia" lub ?pokuty" , by przez to wynagrodził szkody spowodowane przez
grzech, i postępował w sposób godny ucznia Chrystusa.
Tylko kapłani, którzy zostali upoważnieni przez władzę kościelną do spowiadania, mogą w imieniu
Chrystusa udzielać odpuszczenia grzechów.
Skutki duchowe sakramentu pokuty są następujące:
pojednanie z Bogiem, przez które penitent odzyskuje laskę;
pojednanie z Kościołem;
darowanie kary wiecznej, spowodowanej przez grzechy śmiertelne;
darowanie, przynajmniej częściowe, kar doczesnych, będących skutkiem grzechu;
pokój sumienia;
wzrost sil duchowych do walki, jaką musi prowadzić chrześcijanin.
Indywidualna i integralna spowiedź z grzechów ciężkich oraz rozgrzeszenie stanowią jedyny
zwyczajny sposób pojednania się z Bogiem i Kościołem.
Modlitwy pokutne
MODLITWA PRZED SPOWIEDZIĄ
Panie Jezu, chcę Ci wyznać z całą szczerością wszystkie moje grzechy. Dlatego proszę Cię, daj mi Twego Ducha, aby oświecił moje serce i rozum, bym przypomniat sobie wszystko zło, jakiego się dopuściłem od ostatniej spowiedzi świętej w moich słowach,myślach, uczynkach i zaniedbaniach.
Spowiedż Święta
Uklęknij i pozdrów księdza słowami:
Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus.
Następnie przeżegnaj się:
W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Amen.
Ksiądz uczyni nad tobą znak krzyża, mówiąc:
Bóg niech będzie w twoim sercu, abyś skruszony w duchu wyznał swoje grzechy.
Odpowiedz:
Amen.
Przedstaw się:
Jestem... (kawalerem, panną, ojcem, matką itp.).
Ostatni raz spowiadałem się...
Rozgrzeszenie otrzymałem... (albo. nie otrzymałem
Pokutę odprawiłem... (albo: nie odprawiłem).
Na ostatniej spowiedzi zapomniałem wyznać że...(jeśli zapomniałeś jakiś grzech ciężki)
Od ostatniej spowiedzi obraziłem Pana następującymi grzechami:
Wyznaj teraz swoje grzechy.
Zakończ wyznawanie grzechów słowami:
Więcej grzechów nie pamiętam, za wszystkie szczerze z miłości do Boga żałuję i postanawiam się z nich poprawić. Proszę Boga o przebaczenie, a Ciebie, ojcze, o naukę i zbawienną pokutę.
Ksiądz może pouczyć spowiadającego się, a następnie naznacza pokutę I udziela rozgrzeszenia:
BÓG, OJCIEC MIŁOSIERDZIA,
KTÓRY POJEDNAŁ ŚWIAT ZE SOBĄ
PRZEZ ŚMIERĆ I ZMARTWYCHWSTANIE
SWEGO SYNA
I ZESŁAŁ DECHA ŚWIĘTEGO
NA ODPUSZCZENIE GRZECHÓW
NIECH CI UDZIELI PRZEBACZENIA
I POKOJU PRZEZ POSŁUGĘ KOŚCIOŁA
JA ODPUSZCZAM TOBIE GRZECHY
IMIĘ OJCA I SYNA, I DUCHA ŚWIĘTEGO
Odpowiedz:
Amen.
Następnie ksiądz może jeszcze dodać:
Wysławiajmy Pana, bo jest dobry.
Odpowiedz:
Bo Jego miłosierdzie trwa na wieki.
Ksiądz odpowie:
Idź w pokoju.
Modlitwy po spowiedzi
Postanowienie Pokuty
Panie Boże, który odnowiłeś nas na podobieństwo swojego Syna, spraw, abyśmy doznawszy miłosierdzia świadczyli wśród świata o Twojej miłości. Przez Chrystusa Pana naszego. Amen.
Przyrzekam, mój Jezu, że uczynię wszystko, bym Cię nie zasmucał grzechami. Duchu Święty, dopomóż mi, bym zachował czystą duszę i unikał grzechu. Amen.
Dziękuję Ci, Panie Jezu Chryste, za łaskę pojednania z Tobą. Daj mi jeszcze odwagę i moc, bym umiał przeprosić, naprawić i zadośćuczynić moim bliskim to wszystko, czym ich skrzywdziłem. Amen.
Dzięki Ci, Jezu, za odpuszczenie moich grzechów Ty wiesz że pomimo moich upadków kocham Cię i
chcę być z Tobą. Dziękuję Ci za łaskę sakramentalną, która mnie umacnia do walki z grzechem.
Amen.